[uit: Cobouw]

Is de impasse rond de Ring Groningen nog te doorbreken?

Het werk aan de Ring Groningen ligt al maanden bijna stil. Tegenstrijdige belangen, hoge eisen, vleermuizen en een afgekeurd ontwerp frustreren de uitvoering. Max Bögl, Züblin en de vier Noordelijke bouwers hikken nu al aan tegen twee jaar vertraging en een miljoenenverlies. Een expertteam doet een uiterste poging om het project vlot te trekken.

Eigenlijk het werk aan de 12 kilometer lange ring al vol op stoom moeten liggen en had de basis voor de verdiepte bak klaar moeten zijn. Zo ver is het nog lang niet. Het is de vraag of en vooral hoe de impasse rond de uitvoering nog is te doorbreken. Ook het ultieme scenario om de stekker er helemaal uit te trekken en het contract te ontbinden, ligt op tafel.

Ontwerp opgeknipt en omgegooid

De jubelstemming rond de gunning van de Zuidelijke ring A7 is verdwenen. Het project verkeert in een volledige impasse waarbij de bouwers bezig zijn om het ontwerp op te knippen en om te gooien. Daarmee creëert combinatie Herepoort meer tijd om het ontwerp voor de verdiepte bak voor alle partijen acceptabel te krijgen.

Het sprookje van de Ring begon zo mooi. Met een hele bijzondere combinatie waarbij Oosterhof Holman eind 2014 het initiatief nam om Max Bögl te polsen om mee te doen aan een grote tender, een d&c-contract. Bögl zocht contact met Züblin en ook Sjouke Dijkstra, Roelofs en Jansma deden mee.

Scherp ingeschreven

Tijdens de dialoog werd maandenlang doorgepraat over risico’s, bereikbaarheid en duurzaamheid. De constructie op 5 meter hoogte dwars door de stad zou meteen aardbevingsproof worden. Er werd met 388 miljoen euro scherp ingeschreven. En ze wonnen. “Iedereen houdt een goede boterham over aan dit project”, verzekerde de toenmalige projectdirecteur Thomas Brandt vorig voorjaar nog. De Duitse partijen focussen zich op de vele kunstwerken en de regionale bouwers zouden het gww-werk aanpakken. Het optimisme van de beginfase vervloog al snel.

De grootste tegenvaller kwam afgelopen zomer, toen Rijkswaterstaat en de provincie geen toestemming gaven om binnen vijf weken de bouwkuip voor de verdiepte bak te bouwen en met een ‘big bang’ het heiwerk van 44 weken te comprimeren. Dinsdag 17 juli kwam niet het groene licht, maar definitief het rode licht voor de zogenoemde zomerstremming.

Meter tikt door: nu al miljoenenverlies

Afgelopen zomervakantie raasde het verkeer nog zoals altijd dwars door de stad Groningen. De grote sprong voorwaarts bleef achterwege en daarmee kwam het project direct op grote achterstand, werd nu ook openlijk bekend. De tegenslag levert twee tot drie jaar vertraging op, is daarbij meteen vermeld.

Ondertussen tikt de financiële klok van een ‘bouwproject in uitvoering’ gewoon door: Züblin heeft vorig jaar al een verlies genomen van 5 miljoen euro op het project. Voor Max Bögl geldt een vergelijkbare afschrijving en de vier regionale bouwers hebben een verliespost van 2,5 miljoen euro te verdelen. De opdrachtgever heeft ondertussen 5 miljoen opzijgezet vanwege nieuwe eisen op het gebied van brandwerend beton. Maar nog altijd ligt er geen integraal goedgekeurd ontwerp.

Laat ingegrepen

Wat nu? Na het zomerfiasco moddert het voort in het verre Noorden. Pas dit najaar komt er beweging en is ook in Utrecht, Den Haag en Duitsland het slechte nieuws doorgedrongen. Op het hoogste niveau bemoeien topambtenaren, bestuurders en managers zich nu met de problematiek.

“We zijn aan de late kant met ingrijpen bij de Ring A7”, geeft Jean Luc Beguin ruiterlijk toe in een recent interview met Cobouw. “Het kost tijd om elkaar te leren begrijpen. De Duitse en Noordelijke contractpartijen hebben minder ervaring met design&construct en kennen onze bouwcultuur minder goed.”

Ondanks alle pogingen komen de partijen er samen niet meer uit en is gekozen voor een paardenmiddel: het onafhankelijke expertteam dat nog dit jaar met unanieme adviezen komt om het project te redden. Het lot van de Ring ligt in handen van vijf mensen, onder leiding van TU Delft-professor Marcel Hertogh.

Hertogh: “We hebben beperkt de tijd”

Hertogh heeft een zware kluif aan de opdracht: “Inderdaad, dat zijn stapels documenten, maar vooral ook veel gesprekken met de betrokken partijen. We zitten heel regelmatig bij elkaar. Dat moet ook wel, want we krijgen beperkt de tijd. Dan moeten er dus snel oplossingen komen.”

De grote bouwers, de kleine bouwers, de provincie en Rijkswaterstaat hebben allemaal iemand naar voren mogen schuiven. Ook hebben zowel opdrachtgever als opdrachtnemer onafhankelijk van elkaar ‘issues’ op tafel gelegd waarover een oordeel moet komen. De commissie is begin oktober aan het werk gezet en moet nog eind dit jaar met pasklare oplossingen komen. De truc met de snelkookpan is het laatste redmiddel.

Hoe moet dit verder?

“Daarbij kijken we niet of oplossingen technisch haalbaar zijn, maar bovenal naar de organisatie, naar het proces. Hoe moet het verder.” Inhoudelijk gaat Hertogh niet in op de stand van zaken, maar het valt hem op hoe iedereen meeleeft en hoopt op een goede uitkomst. De druk is hoog.

Gaat deze ultieme poging werken? Het is opvallend om te zien dat de projectorganisatie diverse slagen om de arm houdt over de uitkomst. De opdracht aan de commissie is om binnen twaalf weken met unanieme voorstellen te komen, maar die uitspraken zijn niet bindend.

Vooral de stuurgroep Groningen geeft aan afwegingen breder te maken dan het belang van de Ring. “Ook is het niet gegarandeerd dat deze commissie kan zorgen dat er voor alle punten waarover discussie is een oplossing komt”, laat de projectorganisatie weten.

Werk ligt niet helemaal stil

Dat stemt weinig hoopvol. Ook al zijn alle partijen er nog steeds op gericht om een nieuwe route te forceren. Als dat lukt, komt er een enorme druk op de uitvoering te liggen. De bouwers is veel aan gelegen om de opgelopen achterstand tot een minimum te beperken. Er wordt al rekening gehouden met twee tot drie jaar vertraging, maar met extra hulptroepen kan de werkstroom weer versnellen. Tijd is geld.

Omgevingsmanager Bert Kramer van Herepoort houdt de moed erin. “De ontwerpfase is voor 70/80 procent achter de rug, we bouwen om naar een uitvoeringsorganisatie. Het werk ligt niet helemaal stil. We zijn op vier plekken aan het werk, volgens definitief ontwerp.”

Hoofdpunten risicobeheersing

– Uitwerking vormgeving/ontwerp
-Verkeersmaatregelen/hinder
-Verlies draagvlak omgeving
-Areaalgegevens onjuist
-Kabels en leidingen
-Versterking regionale economie
-Industriële automatisering, w.o. TTI en bruggen
-Gewijzigde aardbevingsnorm

Bron: Projectorganisatie Aanpak Ring A7

Ook de zomerstremming blijkt niet van de baan, maar staat voor de zomer van 2019 gepland om alsnog de grote klapper te kunnen maken. Kramer verwacht dat het project komend voorjaar volle kracht vooruit kan, maar niet voordat een aantal problemen uit de weg zijn geruimd. De hoop is gevestigd op de commissie Hertogh.

Veel werk

“Er moet ongelofelijk veel werk op een heel klein oppervlak gebeuren. Iedereen kijkt mee en dan blijkt de uitvoering verraderlijk lastig. ‘s Nachts kunnen we niet aan het werk vanwege de vleermuizen en geluidsoverlast van de trillende palen, maar overdag zijn de scholen gevuld en rijden er 200 bussen. Zeg het maar”, zet Kramer het grote dilemma uiteen. “Veel belangen zijn ronduit strijdig. Rijkswaterstaat hamert op het contract, de gemeente komt op voor de omgeving en de provincie houdt vast aan de techniek. Allemaal logisch, maar praktisch onuitvoerbaar.” De omgevingsmanager ziet geen andere oplossing dan versoepeling van de harde eisen. “Zo is het een onmogelijke opgave. Er moeten eisen vervallen of minder streng worden.”

Capaciteit is groot probleem

Vertrouwend op een goede oplossing is Herepoort al aan het rondbellen om bij collega’s extra ‘handjes’ te lenen. Capaciteit is een groot probleem, ook in Groningen. Niet iedereen kiest voor het verre noorden als er dichterbij werk genoeg is. Vooral de schaarste aan geo-techneuten is groot, weet Kramer. Tegelijk is bij diverse partijen hulp gevraagd om het ontwerpteam bij te staan voor een ‘doublecheck’.

Ondertussen zijn eerder deze maand alvast twaalf trekpalen geplaatst op twee locaties langs het tracé waar de verdiepte bak moet komen. Daarmee wil Herepoort alvast testen hoe de bodem zich precies gedraagt. Niemand wil zich op dit moment neerleggen bij de optie dat er misschien geen oplossing komt.

Projectgegevens Ring A7 Groningen

• Opdrachtgevers: Rijkswaterstaat/Provincie Groningen/Gemeente Groningen
• Opdrachtnemer: Combinatie Herepoort (Max Bögl, Züblin, Oosterhof Holman Infra, Koninklijke Sjouke Dijkstra, Roelofs Wegenbouw en Jansma Drachten)
• Contractvorm: D&C met concurrentiegerichte dialoog
• Contractwaarde: 388 miljoen euro (incl. btw)
• Projectomvang: 700 miljoen euro
• Gunning: mei 2016
• Start uitvoering: zomer 2017
• Openstelling was: 2021
• Verwachte openstelling nu: 2023

Eerste publicatie door Ingrid Koenen op 20 nov 2018 ; Laatste update: 20 nov 2018